Werelds grootste vrijhandelsverdrag ondertekend

Zondag 15 november tekenden 15 landen in Azië en Oceanië het Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP). Daarmee wordt onder leiding van China het fundament gelegd voor wat in potentie de grootste vrijhandelszone van de wereld is. Naast China nemen Japan, Zuid-Korea, Australië, Nieuw-Zeeland en 10 Zuidoost-Aziatische landen deel. In de deelnemende landen wonen in totaal 2,2 miljard mensen met een gecombineerd bruto binnenlands product (bbp) van $26.200 miljard. Daarmee omvat RCEP ongeveer 1/3 van de wereldeconomie.

Grote overwinning voor China

De ondertekening van RCEP is een grote overwinning voor China. Het verdrag vergroot de diplomatieke en economische invloed van het land in de regio. De Chinezen namen in 2012 het initiatief voor dit vrijhandelsverdrag. Dat was een reactie op het Trans-Pacific-Partnership (TPP). Dit verdrag was het vlaggenschip van Obama’s ‘Draai naar Azië’. Het omvatte naaste de Verenigde staten 11 landen uit Azië en Oceanië. China deed echter niet mee. TPP was dan ook mede bedoeld om de Amerikaanse positie in Azië te versterken en die van China te verzwakken. Sinds president Trump zich in 2017 uit het TPP heeft teruggetrokken, leidt het een zieltogend bestaan. Met RCEP neemt China het initiatief in Azië over van de Verenigde Staten.

Nog geen volwaardige vrijhandelszone

Hoewel RCEP baanbrekend is, is het nog ver verwijderd van een volwaardige vrijhandelszone. RCEP is ook minder alomvattend dan het TPP. Het is in eerste instantie vooral bedoeld om de brij van bilaterale overeenkomsten tussen de deelnemende landen te harmoniseren. Daarnaast worden de onderlinge handelsbelemmeringen verminderd en verdwijnen op termijn ruim 90% van de importheffingen. Het TPP is veelomvattender. In dat verdrag verdwijnen niet alleen de importtarieven op goederen, maar wordt ook de dienstensector geliberaliseerd. Daarnaast omvat TPP een hele reeks standaarden op onder meer milieubescherming, bescherming van intellectueel eigendom, staatssteun en arbeidsvoorwaarden.

Coronacrisis fungeert als katalysator

De coronacrisis fungeerde als katalysator voor het RCEP. Deze crisis heeft de wereldeconomie hard geraakt en ook de Aziatische landen voelen de impact. Het is de hoop dat dit verdrag het economisch herstel stimuleert. De Aziatische beurzen reageerden al enthousiast. Na bekendmaking van de ondertekening van het RCEP liepen de beurskoersen sterk op.

Het is de vraag of Biden het tij nog kan keren

Naast de Verenigde Staten is India de grote afwezige in het RCEP-verdrag. India was in eerste instantie aangehaakt, maar het land trok zich vorig jaar terug uit de onderhandelingen. Officieel omdat het land zich zorgen maakt dat lagere importtarieven het lokale bedrijfsleven zouden schaden. Vooral het armere deel van de Indiase bevolking zou hierdoor geraakt worden. Het is echter geen geheim dat de relatie tussen China en India gespannen is. Ook deze verzuurde verhoudingen hebben waarschijnlijk een rol gespeeld bij het vertrek van India. De deur voor India blijft echter open staan.

Wantrouwen tegen China kan de VS helpen

Wat de Verenigde Staten kan helpen, is dat ook onder de ondertekenaars van RCEP er nog veel wantrouwen is tegen China. China heeft weinig ‘echte’ bondgenoten. Zo zijn de verhoudingen met onder andere Japan, Zuid-Korea en Australië verre van hartelijk. China en Australië vlogen elkaar vrijwel direct na het ondertekenen van het akkoord al in de haren. Australië, Japan en Zuid-Korea zijn echter wel traditionele bondgenoten van de Verenigde Staten die onder meer op het gebied van defensie innig met elkaar samenwerken. Wellicht dat Biden dit in zijn voordeel kan uitbuiten.