Rentetarieven ongewijzigd

De Europese Centrale Bank (ECB) hield de belangrijkste rentetarieven ongewijzigd. Wel wordt het pandemie-opkoopprogramma voor obligaties (PEPP: Pandemic Emergency Purchase Programme) teruggeschroefd. Het economische herstel en de oplopende inflatie zijn de belangrijkste redenen voor deze stap. De ECB verwacht dat de eurozone-economie eind dit jaar het niveau van voor de coronapandemie bereikt. De deltavariant van het virus blijft wel een risico.

Lager tempo opkoopprogramma en voorzichtige toon

De ECB gaat het tempo van het pandemie-opkoopprogramma verlagen ten opzichte van de voorgaande kwartalen. De ECB kocht de afgelopen maanden gemiddeld voor circa €80 miljard aan obligaties op via dit programma. Dit bedrag wordt in de loop van het jaar verminderd ("moderately lower pace"). Precieze getallen werden niet genoemd, maar analisten gaan uit van een verlaging naar circa €60 tot €70 miljard per maand. Er is nog geen duidelijkheid over de periode na maart 2022. Maart 2022 is namelijk de einddatum van het PEPP. De beslissing hierover wordt in de vergadering in december verwacht. ECB-president Christine Lagarde probeerde niet te hawkish over te komen. Ze zwakte het belang van het lagere opkooptempo dan ook af. Zij ziet het als een aanpassing van bestaand beleid en niet zo zeer als afbouw van het opkoopprogramma.

Verhoging groei- en inflatieverwachtingen

De ECB verhoogde de groeiverwachting voor de economie. De eurozone-economie groeit dit jaar naar verwachting met 5%. In juni werd nog gerekend met een groei van 4,6%. De groeiverwachtingen voor 2022 en 2023 bleven nagenoeg ongewijzigd. Het werkloosheidspercentage komt dit jaar naar verwachting uit op 7,9%. De ECB stelde de inflatieverwachting naar boven bij. Voor 2021 wordt uitgegaan van een inflatie van 2,2%. In de eerdere prognose was dit 1,9%. De ECB gaat ervan uit dat de hogere inflatie van tijdelijke aard is. In 2022 en 2023 rekent de ECB met een inflatie die lager is dan 2%, respectievelijk 1,7% en 1,5%. Maar Christine Lagarde gaf ook aan dat de onderliggende inflatie geleidelijk oploopt.

Impact op financiële markten beperkt

Het verlagen van het tempo van het opkoopprogramma kwam niet als een verrassing. De reactie op de financiële markten was dan ook gematigd. De Duitse 10-jaarsrente daalde enkele basispunten en de risico-opslagen op staatsobligaties uit de periferie kwamen in. De eurodollarwisselkoers veranderde nauwelijks. De Europese aandelenmarkten kwamen nauwelijks van hun plaats. Lagarde slaagde dus in haar opzet om de financiële markten gerust te stellen dat het lagere opkooptempo geen verkrapping van het monetaire beleid inhoudt.

PEPP eindigt volgend jaar

Het monetaire beleid in de eurozone zal nog lang ruim blijven, ondanks deze voorzichtige eerste stap in het terugschroeven van de obligatie-aankopen. De verwachting is dan ook dat na maart 2022, wanneer het PEPP afloopt, het andere opkoopprogramma wordt opgehoogd en aangepast. De ergste effecten van de pandemie zijn voorbij en het afronden van het PEPP, dat specifiek voor de coronacrisis is opgetuigd, lijkt logisch. Tegelijkertijd wil de ECB het beleid zeer ruim houden omdat de inflatieverwachting voor de komende jaren nog onder de doelstelling ligt. Zeker in het licht van de herziene strategie van de centrale bank. De ECB streeft naar een inflatie van 2% (zie ECB verhoogt inflatiedoelstelling).

Monetair beleid blijft nog lang ruim

Het ophogen en aanpassen van het reguliere opkoopprogramma (APP: Asset Purchase Programme) ter vervanging van het PEPP ligt voor de hand. Het APP heeft momenteel een omvang van €20 miljard per maand. De precieze invulling is onzeker omdat een aantal (juridische) hobbels genomen moeten worden. Er gelden namelijk striktere criteria voor het APP dan voor het PEPP. Zo worden bijvoorbeeld geen Griekse staatsobligaties gekocht in het APP vanwege kredietwaardigheidseisen terwijl dit criterium in het PEPP niet geldt. Daarnaast wordt, rekening houdend met de huidige limieten, het aantal beschikbare obligaties voor het opkoopprogramma beperkter. Zo mag de ECB niet meer dan een derde van de staatsschuld van een land opkopen. Maar in het verleden is gebleken dat de ECB makkelijk creatieve manieren verzint om zulke problemen te omzeilen. Want zoals Christine Lagarde zelf aangaf: de klus is nog niet geklaard.