Centrale bankiers buigen zich over klimaatverandering

De Bank for International Settlement (BIS) en het Network for Greening the Financial System (NGFS) organiseerden afgelopen week The Green Swan Conference. De conferentie bracht een groot aantal beleidsmakers, centrale bankiers en economen bij elkaar om zich te buigen over de klimaatcrisis. De hoofdvraag van de conferentie was: "How in practice can the financial sector take immediate action against climate change-related risks?". Deze vraag werd in de conferentie hoofdzakelijk langs drie deelonderwerpen beantwoord: beprijzing, ontsluiting en regulering.

Beprijzing CO2-uitstoot essentieel

De aanwezigen waren het er over eens dat het beprijzen van CO2-uitstoot essentieel is om van de energietransitie een succes te maken. Daarbij werd tevens onderkend dat CO2-belastingen complex zijn en de implementatie ingewikkeld is. Een groot probleem van het beprijzen van de uitstoot van broeikasgassen zijn de aanzienlijke verschillen tussen landen en regio’s. Zonder goede afspraken tussen landen is de kans aanwezig dat de zware vervuilers zich verplaatst naar landen waar de CO2-uitstoot minder wordt belast. Dit terwijl de uitstoot van broeikasgassen bij uitstek een grensoverschrijdend probleem is. Econoom Joseph Stiglitz waarschuwde tijdens de conferentie dat de uitstoot van broeikasgassen momenteel een underpriced risk is. Hij trok de parallel met de aanloop naar de financiële crisis waarin markten de financiële risico’s onderschatten. Dit leidde uiteindelijk tot een schok op financiële markten met een wereldwijde economische contractie als gevolg. De prijs van de uitstoot moet volgens verschillende onderzoeken op minimaal $200 per ton CO2 liggen om de energietransitie voldoende impuls te geven. Eind 2020 lag de wereldwijde prijs van de uitstoot van CO2 op circa $22. In Europa is de prijs voor het uitstoten van een ton CO2 sinds begin dit jaar wel sterk gestegen naar een niveau van circa $60.

Het belang van rapportages

Een andere factor die van belang wordt geacht voor het succes van de energietransitie is het rapporteren over de uitstoot van CO2. Door bedrijven te verplichten data over de uitstoot van broeikasgassen te ontsluiten, kunnen markten deze informatie op een adequate manier inprijzen. Hierbij is van belang dat er op een consistente manier wordt geanalyseerd en gerapporteerd. Adjunct-directeur van de BIS Luiz Awazu Pereira da Silva hamerde erop dat een goede set van taxonomieën, standaarden en definities noodzakelijk is om dit mogelijk te maken. Hij gaf aan dat de standaarden gesteld door het Taskforce for Climate-related Financial Disclosure (TCFD) hier een belangrijke rol te spelen hebben. De directeur van de Chinese centrale bank, Yi Gang, onderstreepte het belang van goede informatie met de aankondiging dat de Chinese centrale bank ook aan een standaard voor klimaatrapportages werkt. Deze standaard wordt in samenwerking met de EU vormgegeven en moet eind dit jaar naar buiten komen.

Een groen Basel-akkoord?

De verbeterde duurzaamheidsinformatie moet ook een aanscherping van de regelgeving rondom groene investeringen mogelijk maken. Tijdens de conferentie werd gehint op de mogelijkheid van een ‘groen’ Basel-akkoord waarin financiële regelgeving op directe wijze wordt gekoppeld aan duurzame investeringen. In dergelijke regelgeving zou voor illiquide duurzame investeringen bijvoorbeeld een lager kapitaalbeslag gelden dan nu het geval. De ECB is momenteel in ieder geval bezig met een stresstest op circa 4 miljoen bedrijven wereldwijd en 2.000 banken. Hoogstwaarschijnlijk zullen de uitkomsten van deze stress test input zijn voor verdere regulering op dit gebied.

Minsky moment

De participanten van de conferentie leken het erover eens dat de urgentie om de klimaatcrisis het hoofd te bieden groot is. De parallel met het ‘Minsky moment’ in de financiële crisis van 2008-2009, een moment waarop de onhoudbaarheid van een ontwikkeling zich manifesteert, werd meermaals getrokken. Over de manier waarop dit kan gebeuren en de rol van de centrale banken daarin, was de consensus minder groot. ECB-president Christine Lagarde achtte klimaatverandering van directe invloed op de prijsvorming in de economie en daarmee impliciet onderdeel van het mandaat van de ECB. Fed-voorzitter Jerome Powell gaf aan dat er iets voor te zeggen is dat klimaatverandering het monetair beleid raakt. Hij zei hierbij echter ook aan dat de Fed er momenteel geen rekening mee houdt in de bepaling van het beleid. Wel bleek duidelijk hoe anders de Verenigde Staten over klimaatverandering is gaan denken sinds het aantreden van president Joe Biden. Ondanks de handelsperikelen met China zijn de Verenigde Staten bereid om met hen en andere landen samen te werken op het gebied van klimaatverandering.