Na de verschrikkingen van de Eerste en Tweede Wereldoorlog leek de wereld rijp voor een nieuwe aanpak. In de plaats van militair geweld, zouden internationale verdragen en multilateraal overleg de basis vormen voor het oplossen van conflicten. De Verenigde Naties, het internationaal gerechtshof, de Wereldgezondheidsorganisatie, de Wereldhandelsorganisatie… Tal van internationale organisaties zagen in de jaren na de Tweede Wereldoorlog het daglicht.

Deze organisaties streefden naar een rules-based wereldpolitiek waarin landen zich aan vooraf afgesproken regels houden en conflicten worden opgelost met dialoog. Vrijhandel en mensenrechten waren de basis van het nieuwe internationale stelsel. En dit leek te werken. Ondanks plaatselijke conflicten, vooral interne aangelegenheden met af en toe inmenging van de Verenigde Staten en/of de Sovjet Unie, werd de wereld in de jaren na de Tweede Wereldoorlog stabieler. Deze stabiliteit leverde de wereld een ongekende economische groei. In de afgelopen 80 jaar groeide de wereldeconomie met een factor 15. In de 90 jaren voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog groeide de wereldeconomie slechts met een factor 5.

Anno 2025 kunnen we niet anders concluderen dan dat het tijdperk van de rules-based wereldorde voorbij is. Internationale verdragen die de veiligheid van landen moeten garanderen worden terzijde geschoven. Richtlijnen die de verspreiding van ziektes moeten voorkomen, worden met de voeten getreden. En uitspraken van het internationaal gerechtshof worden genegeerd. Dat gebeurt bovendien niet door een obscuur totalitair regime, maar door de Verenigde Staten, ooit de drijvende kracht achter de internationale wereldorde.

Afgelopen week kwam daar nog een laatste aspect bij. In een scene die niet zou hebben misstaan in een maffia-film toog EU-president Ursula von der Leyen naar het Schotse Aberdeenshire om aldaar de spreekwoordelijke ring van de Amerikaanse president Trump te kussen. Het handelstarief van 15% dat op EU-import in de Verenigde Staten zal gaan gelden werd als grote triomf gevierd. “The biggest deal ever” stelde Trump. Een sombere dag, schreef de Franse president Macron.

Een feit is dat met de “deal” de EU zich, onder het mom van het beperken van de economische schade, schikt naar de grieven van Trump. Het 15%-tarief is een flagrante overtreding van de regels van de Wereldhandelsorganisatie. Door hiermee in te stemmen, verlaat ook de EU het pad van de rules-based afspraken. Een fundament van de economische groei in de afgelopen decennia wordt hiermee onderuit gehaald. Of hiermee ook het tijdperk van sterke economische groei ten einde dreigt te komen, zal in de komende jaren blijken.

In ieder geval eindigt met deze column nog een ander, meer persoonlijk tijdperk. In de afgelopen 7 jaar heb ik u vanaf deze plek op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen op financiële markten en de wereldeconomie. En alhoewel ik met enig weemoed terugkijk op mijn tijd hier, lonken er nieuwe uitdagingen aan de horizon. Want zoals de historie bewijst, gaat het einde van ieder tijdperk gepaard met nieuwe kansen. Het gaat erom klaar te zijn om deze te benutten als ze zich voordoen. Het ga u goed.