Van zero covid naar maximal covid

Het Chinese jaar van het konijn dat vorige week werd ingeluid, moet ook het jaar worden van de Chinese economische wederopstanding. Tot vorig jaar leek het Chinese zero-covid­-beleid een winnende strategie. Terwijl Europa en de Verenigde Staten van lockdown naar lockdown stuntelden, ging het Chinese leven relatief ongestoord verder. Dit veranderde in 2022 met de besmettelijkere omikronvariant van het coronavirus: om het virus in te dammen moesten steeds grotere delen van het land op slot. Dit leidde tot – voor Chinese begrippen – ongekend grote protesten. Eind 2022 haalde de communistische partij bakzeil en kwam er een abrupt einde aan het zero-covid-beleid. Doordat de Chinese bevolking niet is ingeënt met de betere Westerse vaccins waart het coronavirus momenteel vrij rond. De officiële cijfers tellen nog geen 100.00 doden. Er wordt geschat dat het werkelijke aantal de miljoen al is gepasseerd.

Chinese markten kwakkelen door politieke inmenging

De velen doden en zieken door het om zich heen grijpende coronavirus is de zoveelste klap voor de Chinese economie. De Chinese overheid heeft de coronaperiode eerder aangegrepen om in te grijpen in onder andere de Chinese vastgoedmarkt en techsector. De leencapaciteit van projectontwikkelaars werd beperkt. En verschillende Chinese techbedrijven kregen te maken met boetes en strenger toezicht. Alibaba-voorman Jack Ma verscheen in 2020 zelfs op mysterieuze wijze drie maanden van de radar. Het heeft er alle schijn van dat de communistische partij hem te verstaan heeft gegeven dat hij bovenal eerst het landsbelang moest dienen. Deze politieke inmenging heeft de Chinese markten geen goed gedaan. Sinds het begin van de coronapandemie is de waarde van het beursgenoteerde vastgoed ruimschoots gehalveerd. Ook de overige aandelensectoren hebben in recente jaren een belangrijk deel van hun waarde ingeleverd.

Demografische tegenwind

Een andere belangrijke factor in de tegenvallende economische groei is de ontwikkeling van de beroepsbevolking. Tot 2016 traden er jaarlijks structureel meer Chinezen toe tot de arbeidsmarkt. Een deel van de economische groei in die periode was te danken aan dit ‘demografisch dividend’. In de recente jaren is deze trend echter gekenterd en krimpt de beroepsbevolking. Dit zet de economische groei verder onder druk. Daarbij betekent dit ook dat een groter deel van de Chinese bevolking afhankelijk zal zijn van de krimpende beroepsbevolking. Deze trend zal niet snel keren. De laatste cijfers lieten zien dat de hele populatie is gekrompen. De combinatie van een historisch laag geboortecijfer van 6,77 geboortes per 1.000 inwoners en een sterftecijfer van 7,33 per 1.000 inwoners betekent dat de totale Chinese bevolking verder zal krimpen. Dit zet ook vraagtekens bij de levensvatbaarheid van de vastgoedsector op de lange termijn. Minder mensen hebben in de basis ook minder woningen nodig.

Hernieuwd Chinees charmeoffensief

De Chinese overheid lijkt zich te hebben gerealiseerd dat China voor zijn welvaart nog steeds sterk afhankelijk is van het Westen en de wereldhandel. Na het plotselinge afscheid van het zero covid-beleid lijkt China nu weer open for business. Mogelijk zit hier ook een strategische gedachte achter: de oorlog in Oekraïne heeft Europa de keerzijde van een grote afhankelijkheid van één enkele leverancier getoond. Om de afhankelijkheid van China te verlagen is men nu naarstig op zoek naar alternatieve productielocaties. Recentelijk is in Zweden een bron van aardmetalen gevonden – een grondstof die essentieel is in de vervaardiging van batterijen en waarvan China momenteel wereldwijd circa 80% van de productie in handen heeft. In recente weken lijkt China de banden met het westen weer wat meer aan te halen. Duitse bondskanselier Scholz had eind vorig jaar een ontmoeting met Xi Jinping en Franse president Macron heeft er binnenkort een. Tijdens het World Economic Forum in Davos twee weken geleden stelde de Chinese vice-premier Liu He: “ Foreign investments are welcome in China, and the door to China will only open up further.”

Technologie als pressiemiddel

De hernieuwde Chinese toenadering wordt in de Verenigde Staten met argwaan bekeken. Sinds Xi Jinping en de Amerikaanse president Joe Biden elkaar spraken in november lijkt de ergste kou uit de lucht. Met name rondom Taiwan waren er in de daaraan voorafgaande maanden spanningen. Het Amerikaanse Congres heeft een nieuw China comité in het leven geroepen die de nationale veiligheid in deals met China moet borgen. Met name over het delen van technologische kennis met China bestaan grote zorgen. Met dit voor ogen heeft Biden deze week een deal gesloten met Nederland om de verkoop van de meest geavanceerde chipmachines van ASML aan China tegen te houden. Een duidelijk signaal dat de relatief open handelsrelaties met China van enkele jaren geleden voorbij zijn.

Voorbij de jaren met hoge groei

Voor beleggers is de vraag wat dit betekent voor de Chinese beleggingen in de portefeuille. De periode van hoge groei die het land kende aan het eind van de vorige en begin deze eeuw zal niet meer terugkomen. Daarmee kan men zich afvragen of China nog wel aan de definitie van opkomende markt voldoet of dat het een eigen klasse is geworden. Desondanks zal China komende jaren een essentiële spil in de wereldwijde productieketens blijven. Deze rol zal wel onder steeds meer druk komen te staan door het verplaatsen van productiecapaciteit om geopolitieke redenen.