Deze maand kwam de ECB met nieuwe schattingen van de natuurlijke rentevoet. In de theoretische wereld van beleidsmakers en academici is deze natuurlijke rente, ook wel aangeduid als r*, een concept dat steeds meer aandacht krijgt. Deze rente vertegenwoordigt het niveau van de (reële) rente waarbij de economie niet gestimuleerd of afgeknepen wordt. Ofwel, een echte ‘evenwichtsrente’. Het biedt waardevolle inzichten voor centrale banken en beleidsmakers. Een nuttig oriëntatiepunt dus. Toch?

Er zijn wel een paar probleempjes. Het belangrijkste is dat de natuurlijke rentevoet niet direct in de markt waarneembaar is. Economen gebruiken verschillende modellen om het niveau te schatten. Dit leidt in de praktijk tot een breed scala aan schattingen. Deze modellen zijn niet alleen afhankelijk van de gebruikte methodologie, maar ook van de definities en indicatoren die zij hanteren. Het resultaat is een hoge mate van modelonzekerheid. Of in gewoon Nederlands: het lijkt een slag in de lucht.

Uit de ECB-publicatie blijkt dat de schattingen van de reële natuurlijke rentevoet voor de eurozone grofweg liggen in een bandbreedte van -0,5% tot +0,5%. Maar vaak is de bandbreedte nog groter. Een dergelijke grote bandbreedte beperkt de praktische bruikbaarheid van deze rente. De ECB gebruikt deze rente dan ook niet als een mechanische richtlijn voor het monetaire beleid. Meerdere factoren worden meegewogen bij de vaststelling van de beleidsrente. Dit zijn onder andere diverse inflatie-indicatoren en de groei van de kredietverlening in de eurozone.

Over het algemeen is het praktische nut van de natuurlijke rentevoet beperkt. Toch bieden analyses over dit onderwerp nuttige aanknopingspunten voor beleggers. Ik noem er twee.

Ten eerste geeft het houvast bij het beoordelen van het ECB-beleid. Zo volgt uit de r*-schatting van de ECB dat het huidige niveau van de beleidsrente restrictief is. De depositorente bedraagt momenteel 2,75% en ligt daarmee nog steeds boven de geschatte natuurlijke rente. De ECB houdt zoals genoemd ook rekening met andere indicatoren, maar de richting waar de beleidsrente naar toegaat is daarmee duidelijk. Zo zal de ECB de beleidsrente de komende periode verder verlagen om de economie niet af te knijpen nu de inflatie onder controle lijkt.

Ten tweede gebruiken we de ECB-analyses als sanity check op onze aannames voor de scenario-analyse. In ons basisscenario hanteren we renteniveaus voor de eurozone die binnen de genoemde bandbreedte liggen. Onze aanname voor de eurobeleidsrente op de middellange termijn is bijvoorbeeld 2%. Dit is grofweg gelijk aan de door de ECB geschatte nominale evenwichtsrente. Zoals genoemd zijn deze schattingen omgeven met veel onzekerheid en ook dit wordt in de scenario-analyses meegenomen. Maar toch ontstaat een beeld dat de verwachte rentes in de eurozone nog steeds relatief laag zijn, gedreven door diverse structurele factoren, en lager liggen dan die in de Verenigede Staten.

Kortom, analyses over de natuurlijke rentevoet kunnen nuttige inzichten opleveren. Maar net als met veel theoretische macro-economische concepten moet men zich niet blindstaren op puntschattingen en hier slaafs op varen. Economie is nu eenmaal geen exacte wetenschap. En dat maakt het zo’n mooi vak…