Wat is de ‘ultieme veilige haven’ in tijden van grote onzekerheid? Stel een belegger deze vraag en de kans is groot dat het antwoord luidt: Amerikaanse staatsobligaties ofwel Treasuries. Sinds de Tweede Wereldoorlog hebben Treasuries een ijzersterke reputatie opgebouwd als toevluchtsoord bij onrust. De Duitse Bund mag dan het veilige anker zijn binnen de eurozone, de Amerikaanse Treasury is dat voor de wereld. Samen met de reservestatus van de Amerikaanse dollar vormt deze safe haven-status het fundament onder de Amerikaanse dominantie in het wereldwijde financiële systeem.

Maar wat als die status afbrokkelt? Sinds ‘Liberaton Day’ van president Tump zien we namelijk opmerkelijke bewegingen op de Amerikaanse staatsobligatiemarkt. De door Trump ontketende handelsoorlog zorgde voor een sterke stijging van de marktvolatiliteit en risicovolle beleggingen gingen wereldwijd in de verkoop. Normaal gesproken zoeken beleggers in dit soort marktomstandigheden dan massaal hun toevlucht tot Amerikaanse staatsobligaties, met dalende rentes als gevolg. Maar daar was nu geen sprake van. Na een kortstondige daling, vlogen de Amerikaanse kapitaalmarktrentes omhoog.

Hoe kan dit? Is het misschien inflatieangst? De barrage aan import­heffingen zijn immers inflatieverhogend. Zou het dus gewoon een herhaling van 2022 kunnen zijn? Toen anticipeerden obligatie­beleggers op een sterke stijging van de inflatie en een daarmee gepaard gaande verkrapping van het monetaire beleid. Dat zette de rentes destijds fors hoger. Maar die vlieger gaat nu niet op. De financiële markten prijzen juist méér renteverlagingen door de Fed in dan vóór ‘Liberation Day’. En kijk je naar de ingeprijsde inflatie op de obligatiemarkten, dan zien we daar zelfs een lichte daling. Kortom, het is niet het klassieke ‘inflatiespook’ dat de rentes hoger zet.

Wat dan wel? In het gunstigste scenario is de volatiliteit in de Amerikaanse rente te verklaren door het afwikkelen van zogenoemde basis trades. Dat zijn posities waarbij vooral hedgefondsen proberen te profiteren van minuscule prijsverschillen tussen futures en de onderliggende obligaties. Gedwongen liquidaties van deze posities kunnen de rentes dan tijdelijk opdrijven. Dit zagen we bijvoorbeeld ook in 2020 tijdens de coronapandemie. Bovendien zijn er geruchten dat China verantwoordelijk is voor de rentestijging door het dumpen van Amerikaanse staatsobligaties.

Maar er lijkt ook iets fundamenteels te broeien. De safe haven-status van de Verenigde Staten staat onder druk, en dat wordt steeds zichtbaarder. De Amerikaanse staatsschuld en het begrotingstekort waren al langer problematisch hoog. Daarbovenop komt nu het op zijn zachtst gezegd ‘disruptieve’ handelsbeleid van Trump. Dat schaadt de economie én het vertrouwen in de Amerikaanse instituties. Bovendien raakt de handelsoorlog één van de fundamenten onder de Treasury markt. Door het verkleinen van het handelsbalanstekort vloeien er minder dollars naar het buitenland. Dollars die in het verleden voor een belangrijk deel weer werden geherinvesteerd in Amerikaanse staats­obligaties. Maar wie financiert het Amerikaanse begrotingstekort als deze buitenlandse kopers wegvallen?

Maar het is niet alleen de Verenigde Staten die hier een probleem heeft. Als dit inderdaad het begin is van het einde van de safe haven-status van Amerikaanse staatsobligaties, heeft de hele wereld een probleem. Want wat is het alternatief? De Duitse Bund? Die is veilig en geniet vertrouwen, maar de markt is gewoon te klein. Chinese staatsobligaties kennen zware kapitaalrestricties. En welke westerse belegger gaat China als veilige haven omarmen? Er lijkt momenteel maar één serieus globaal alternatief: goud.