Een potentieel zeer grote stimulans voor de Duitse economie De omvang van de Duitse budgettaire stimulans is ongekend voor een land in vredestijd. Wanneer alles bij elkaar wordt opgeteld, loopt het totaal al snel op tot boven de €1.000 miljard verspreid over tien jaar. Ter vergelijking: de post-covid stimuleringspakketten hadden een omvang van ‘slechts’ €750 miljard voor Duitsland en de rest van de EU samen. De omvang van de stimuleringsmaatregelen is alleen te vergelijken met die van de Duitse hereniging. Na de hereniging werd over een periode van 30 jaar voor ongeveer €2.000 miljard in de voormalige DDR gepompt. De economische groei krijgt een impuls De maatregelen zullen positief uitpakken op de economische Duitse groei en daarmee ook de groei in de eurozone. De groei-impact blijft in 2025 waarschijnlijk beperkt, maar kan in 2026 oplopen tot +1% extra groei. Dit is een welkome ontwikkeling voor Duitsland dat al jaren kampt met een kwakkelende economie. Deze verwachtingen zijn echter omgeven met veel onzekerheid. Veel hangt immers af van waar, hoe en hoeveel geld uiteindelijk wordt besteed. Zo kwam in het verleden het grootste deel van de defensie-uitgaven in de Verenigde Staten terecht. Nu Duitsland en de EU streven naar meer defensie-autonomie, ligt het echter voor de hand dat een veel groter deel in Duitsland en Europa wordt besteed. Dat vereist echter wel omvangrijke investeringen in de Europese defensiecapaciteit. Impact op potentiële groei hangt vooral af van succes infrastructuurfonds Ook de impact op de Duitse potentiële groei is onzeker. Mits goed besteed, kunnen de stimulansen ook hier een positief effect hebben. Dat zal vooral afhangen van de infrastructurele investeringen. Investeringen in infrastructuur kunnen de productiviteit en daarmee de potentiële groei van een land verhogen. Duitsland kampt al jaren met achterblijvende investeringen in onder meer de (digitale) infrastructuur en het onderwijs. De potentie van het infrastructuurfonds is dus groot. Uitgaven voor defensie hebben eerder een consumptief karakter en dragen daardoor minder bij aan het langetermijngroeipotentieel. Echter, wanneer de defensie-uitgaven worden gebruikt voor het opbouwen van een Europees militair-industrieel complex, kan ook dit positief doorwerken op het groeipotentieel. Zo kan de productie van defensiemateriaal mogelijk de de-industrialisatie van Duitsland een halt toeroepen. De impact op de inflatie blijft waarschijnlijk beperkt Doordat de Duitse economie verzwakt is, blijft de impact van de budgettaire stimulansen op de inflatie waarschijnlijk beperkt. Zo verwacht UBS dat de inflatie in 2025 en 2026 mogelijk 0,2 tot 0,4 procentpunt hoger komt te liggen. Deze verwachtingen zijn echter omgeven met veel onzekerheid. Als de lonen stijgen doordat de hogere vraag naar arbeidskrachten voor infrastructuur en defensie zorgt voor krapte op de arbeidsmarkt, kan dit zorgen voor opwaartse druk op inflatie.

Koersstijgingen bij Europese defensiebedrijven De impact op de aandelenmarkten was vooral zichtbaar bij Europese defensie-aandelen. Deze zijn sinds de start van de oorlog in Oekraïne al zeer sterk gestegen. Het gedrag van Donald Trump en de bekendmaking van de omvangrijke Duitse en Europese defensieplannen stuwden de koersen afgelopen week echter verder omhoog. De MSCI Europe Defense & Aerospace index steeg met ongeveer 10%. Gegeven de gigantische koersstijgingen over de afgelopen drie jaar, zo steeg de koers van Duitslands grootste defensiebedrijf Rheinmetall met ongeveer 1.100%, valt deze stijging mee. Beleggers zetten hun geld al langere tijd in op een revival van de Europese defensie-industrie. Nu moet Europa daadwerkelijk gaan leveren. De euro profiteert Ook op valutamarkten was de impact van de Duitse plannen zichtbaar. De euro steeg met bijna 4,5% in waarde ten opzichte van de Amerikaanse dollar en koerst nu rond de 1,08. Oorzaken voor de sterkere euro zijn de verbeterde groeivooruitzichten voor de eurozone en de hogere kapitaalmarktrentes. De verwachting dat de ECB de beleidsrente nu minder snel zal verlagen, speelt ook een rol bij deze valutabeweging.

Duitsland gaat het niet alleen doen De EU zet ook vol in op het versterken van de Europese defensie. De Europese Commissie heeft ReArm Europe gelanceerd. Het doel hiervan is om de militaire uitgaven te verhogen en om gezamenlijke Europese defensie-investeringen te bevorderen. Hiervoor worden onder meer de begrotingsregels versoepeld en komen er voor €150 miljard aan EU-leningen voor defensie-investeringen. Ook wil de EU privaat kapitaal mobiliseren voor defensie-investeringen. De totale stimulans van dit pakket zou kunnen oplopen tot €800 miljard, ofwel 4,5% van het bbp van de eurozone. Conclusie: Duitsland gaat all-in Duitsland staat voor een ongekend grote budgettaire expansie met grote uitgaven voor defensie en infrastructuur. En ook de EU doet een duit in het zakje. De plannen geven vrijwel zeker een positieve impuls aan de Duitse en Europese economie. De uiteindelijke impact zal echter afhangen van de daadwerkelijke implementatie. Op dit vlak stelde Europa in het verleden vaak teleur. Europa heeft in het verleden vaker ambitieuze plannen gelanceerd die vastliepen in politieke verdeeldheid en bureaucratie. Er is echter een brede consensus over de noodzaak van het versterken van de defensie. En de onvoorspelbaarheid van Trump en de oorlog in Oekraïne zorgen voor een besef van urgentie. Dat geeft goede hoop dat de plannen ook daadwerkelijk worden omgezet in acties. Voor Duitsland komt dit alles op een goed moment. Het land kampt met stagnatie en een haperend groeimodel. Met deze ongekende investeringsagenda kan Duitsland zijn groeimodel moderniseren en opnieuw de economische motor van Europa worden.