Rente op rente is een krachtig mechanisme. Einstein noemde dit het achtste wereldwonder. Menig deelnemer in een pensioenfonds zal er weleens van gehoord hebben. Kleine rendementsverschillen resulteren op lange termijn in aanzienlijke verschillen in vermogen. Het is de vraag of deelnemers dit inzicht meenemen als ze vragen beantwoorden over het gewenste beleggingsbeleid van het fonds.

De Tweede Kamer is er in ieder geval niet gerust op. Eind vorige maand nam het parlement een motie aan die ageert tegen ‘activistisch of ideëel beleggen’ door pensioenfondsen. De motie stelt dat ‘het realiseren van een koopkrachtig pensioen altijd centraal moet staan’. Een meerderheid van de volksvertegenwoordiging toont zich zo bezorgd dat pensioenfondsen die een positieve impact in de wereld nastreven het financieel belang van hun deelnemers uit het oog dreigen te verliezen. In reactie gaf toezichthouder DNB aan dat pensioenfondsen zelf verantwoordelijk zijn voor hun beleggingsbeleid. Ze hebben de ruimte om andere doelstellingen dan rendement na te streven, zolang dit in het belang van hun deelnemers is.

Het is de vraag of de kwestie hiermee is afgedaan. Wie hoopt dat de wetenschap in deze als scheidsrechter kan dienen, moet geduld hebben. Verschillende onderzoeken naar de effecten van ESG-beleid, laten uiteenlopende uitkomsten zien. En als de Verenigde Staten ook op dit vlak het gidsland blijkt te zijn, dan zal deze discussie niet zo maar overwaaien. Daar is niet alleen de politiek, maar ook het beleggingsbeleid van pensioenfondsen gepolariseerd. Alles wat met ESG-beleid van doen heeft, ligt van vooral Republikeinse zijde zwaar onder vuur. Nu is een Kamermotie nog geen wet en kan de regering deze naast zich neerleggen. Maar dit neemt niet weg dat zich frictie aftekent tussen het beleid van een groot aantal pensioenfondsen en signalen uit de samenleving.

Wat hier tegenover te stellen? Een vertrekpunt is de constatering dat: (a) de doelstelling van een koopkrachtig pensioen in een meer duurzame wereld bij vele pensioenfondsen op dit moment een gedragen beleid is; en dat (b) de beoogde overgang naar die meer duurzame samenleving een in historisch perspectief unieke beweging is en dat hier in extremis geldt dat de lange termijn toekomst fundamenteel onzeker is. Hier ligt dan ook de uitdaging voor de fondsen: hoe het mandaat behouden terwijl naast die voortvarende transitie ook nog een aantal andere uiteenlopende scenario’s denkbaar is?

Wat te doen als je als fonds ondanks de oplopende discussie met een deel van je portefeuille ESG-doelen nastreeft? De op termijn verreweg beste reactie is: make it happen. Laat in de praktijk zien dat ESG-beleid op een gecontroleerde wijze bijdraagt aan de duurzaamheids- en impactdoelstellingen zonder (grote) concessies te doen aan het portefeuillerendement. En bouw zo het bestaande draagvlak uit. Ga daarbij niet uit van één toekomst, erken dat de verhoogde onzekerheid geldt voor zowel groene als grijze beleggingen, wees selectief en spreid de ambities, leg de lat hoog, baseer het beleid op gedegen analyses en de randvoorwaarden van marktconforme rendementen en voldoende diversificatie. En leg uit. Telkens weer.