Amerikaanse banengroei valt terug

Voor de tweede maand op rij vielen de Amerikaanse arbeidsmarktcijfers tegen. De banengroei (nonfarm payrolls) in januari was mager. Er werden maar 49.000 nieuwe banen gecreëerd. Daarnaast bleken er in december geen 140.000 banen verloren te zijn gegaan maar 227.000. Dit betekent dat er de afgelopen drie maanden nauwelijks banen bij zijn gekomen. De oorzaak ligt bij de opleving van de pandemie waardoor de economische activiteit in delen van de dienstensector grotendeels platligt. De industriële sector draait nog wel goed, maar desondanks kromp daar het aantal banen met 10.000.

Lage participatiegraad is reden tot zorg

Ondanks de tegenvallende banengroei daalde de werkloosheid van 6,7% naar 6,3%. Het werkloosheidspercentage volgt uit een ander rapport, de zogenaamde household survey. De werkgelegenheidsdata waren in dit rapport wat beter. Er kwamen meer nieuwe banen bij dan in het payroll rapport waardoor het aantal werklozen afnam. Dit verklaart echter niet waarom het Amerikaanse werkloosheidspercentage op ‘maar’ 6,3% ligt terwijl er in 2020 ruim 9 miljoen banen zijn verdwenen door de pandemie. De relatief lage werkloosheid wordt dan ook vooral veroorzaakt door een daling in de participatiegraad. Veel Amerikanen hebben zich sinds de pandemie teruggetrokken van de arbeidsmarkt. De participatiegraad ligt momenteel op 61,5%. Voor de crisis lag dit op 63,4%. Dit is een historisch laag niveau dat reden is voor zorg. Voor de financiële crisis van 2008 schommelde de participatiegraad rond de 66%.

Positieve ontwikkelingen op de arbeidsmarkt

Het is niet alleen slecht nieuws op de Amerikaanse arbeidsmarkt. Er zijn ook de nodige positieve ontwikkelingen. Zo steeg het gemiddeld aantal gewerkte uren per week van 34,7 naar 35. Dat is het hoogste niveau sinds 2000. Het wijst er op dat delen van de Amerikaanse economie goed draaien. Dit gaat gepaard met een toename van het werk. Dat kan nu nog worden opgevangen door langer te werken, maar op termijn zullen er meer mensen in dienst moeten worden genomen. Een ander positief punt is dat het permanentbaanverlies relatief beperkt blijft. Naar schatting zijn 3,5 miljoen banen door de pandemie permanent verdwenen. Dat is beduidend minder dan de 7 miljoen banen tijdens de financiële crisis van 2008 – 2009. De reden hiervoor is dat het nog steeds de verwachting is dat de coronacrisis een weliswaar zeer diepe, maar tijdelijke exogene schok is voor de economie. Wanneer de pandemie onder controle is, zou daardoor een groot deel van de werkgelegenheid weer terugkeren.

Het ondernemersvertrouwen blijft onverminderd hoog

Ondanks het tegenvallende nieuws over de Amerikaanse arbeidsmarkt blijven de economische vooruitzichten voor 2021 positief. Dit blijkt onder meer uit het onverminderd hoge ondernemersvertrouwen. Dat duidt op een robuuste groei van de Amerikaanse economie in de tweede helft van het jaar. De ISM-manufacturing, die het vertrouwen in de industriële sector meet, daalde in januari van 60,5 naar 58,7. Daarmee ligt het vertrouwen echter nog steeds op een bovengemiddeld hoog niveau. Dit duidt op een aanhoudend sterke groei in industrie. Het vertrouwen in de dienstensector (ISM-services) steeg van 57,7 naar 58,7. Ook dat is een hoog niveau dat normaliter gepaard gaat met een robuuste groei. De vertrouwensindices (PMI) van Markit bevestigen het positieve beeld dat uit de ISM-indices volgt. Zowel het vertrouwen van de industrie als van de dienstensector ging in januari omhoog.

Regering Biden komt met nieuw groot steunpakket

De nieuwe Amerikaanse president Biden zit niet stil. Zijn regering werkt aan een nieuw omvangrijk steunpakket voor de Amerikaanse economie. Het pakket zal $1.900 miljard groot moeten worden. De Senaat heeft inmiddels ingestemd met de financiering van het pakket. De 50 Democraten stemden voor en de 50 Republikeinen tegen. De stem van vicepresident Harris gaf daarmee de doorslag. Het nieuwe noodpakket zou vanaf midden maart ingezet moeten worden om de negatieve gevolgen van de pandemie te bestrijden. Een deel van het pakket is bestemd voor langetermijndoelen als het verbeteren van de infrastructuur en het bestrijden van klimaatverandering. Het grootste deel is echter bestemd voor financiële steun voor burgers en bedrijven. Zo zouden Amerikanen weer een bedrag van $1.400 krijgen. Het is het derde steunpakket na de twee eerdere pakketten van respectievelijk $2.000 miljard en $900 miljard onder president Trump.

Sterk cyclisch herstel in tweede helft 2021 verwacht

Al met al zijn de kortetermijnvooruitzichten voor de Amerikaanse economie positief. De baancreatie hapert maar het vertrouwen is hoog. De vaccinatiecampagne verloopt in de Verenigde staten relatief voorspoedig. Als de vaccins inderdaad de beloofde effectiviteit bieden, ook tegen de mutaties van het coronavirus, betekent dat er eindelijk licht is aan het einde van de tunnel. In combinatie met het nieuwe omvangrijke steunpakket belooft dat voor de tweede helft van het jaar een omvangrijke bestedingsimpuls te geven. De groei over heel 2021 zou daardoor boven de 4% uitkomen.

Vooruitzichten voor de lange termijn zijn troebel

De vooruitzichten voor de langere termijn zijn echter omgeven met veel meer onzekerheid. Om de crisis te bestrijden zijn alle registers opengetrokken. De (beleids)rente is historisch laag en de balans van de Amerikaanse centrale bank is door alle opkoopprogramma’s geëxplodeerd. Tegelijkertijd is de schuldquote van de overheid gestegen naar het hoogste niveau sinds de tweede wereldoorlog. Het ziet ernaar uit dat de begrotingstekorten voorlopig nog hoog blijven. Het is maar de vraag hoe de economie en de beleidsmakers met deze erfenis van de crisis omgaan. Idealiter groeit de economie uit de schulden, daarbij ondersteund door de centrale bank die via financiële repressie de rente laag houdt. Dit positieve scenario zagen we na de tweede wereldoorlog toen de Amerikaanse economie vrij snel verlost werd van de hoge schulden. Het is echter maar de vraag of we ook nu een groeiwonder mogen verwachten. Voor de pandemie kampten de Amerikaanse én Europese economie al met aan matige groei. Het is twijfelachtig of alle steunmaatregelen de fundamenten van de economie goed gedaan hebben. Sterker nog, er zijn grote zorgen over het ontstaan van zombiebedrijven en een ‘debt trap’ waarbij de hoge schulden het groeipotentieel aantasten. Wanneer groei geen optie is, wordt een periode van een bovengemiddeld hoge inflatie een zeer aanlokkelijk alternatief voor beleidsmakers.