Groei wereldeconomie zet door, maar risico’s nemen toe

Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) presenteerde de October 2021 World Economic Outlook (WEO). Hierin presenteerde het IMF haar laatste economische voorspellingen. De groeiverwachtingen voor de wereldeconomie bleven nagenoeg onveranderd ten opzichte van de verwachtingen uit juli. Het IMF wijst wel op een aantal gevaren. De belangrijkste zijn de hoge inflatie en de grote groeiverschillen tussen arme en rijke landen. Beide zijn een direct gevolg van de voortwoekerende coronapandemie.

Discussie over positie IMF-directeur Georgieva werpt schaduw over vergadering

Voordat het IMF haar halfjaarlijkse feestje kon beginnen, moesten eerst wat plooien worden gladgestreken. De positie van IMF-directeur Kristalina Georgieva stond ter discussie vanwege haar vermeende rol in een schandaal bij haar vorige werkgever, de Wereldbank. In 2018 gebruikte China haar invloed om een (fors) hogere plek te krijgen op de toonaangevende ‘Doing Business’ ranglijst van de Wereldbank. Die ranglijst rangschikt landen op hun investeringsklimaat. Georgieva was destijds CEO van de Wereldbank. Volgens de beschuldigingen was zij betrokken bij het onder druk zetten van de makers van de ranglijst om China een hogere plek te geven. Het IMF heeft de beschuldigingen onderzocht en kon geen ‘onomstotelijk’ bewijs vinden voor de betrokkenheid van Georgieva. Zij mag daarom aanblijven als directeur van het IMF. Het verhaal kan echter nog een staartje krijgen. De Amerikaanse minister van financiën, Janet Yellen, verklaarde dat de Verenigde Staten de zaak nauwlettend blijft volgen. Als er nieuwe feiten boven water komen, kan Yellen de steun voor Georgieva alsnog intrekken.

Sterk herstel wereldeconomie

Het IMF verwacht dat het snelle en krachtige wereldwijde economische herstel van de coronapandemie ook in 2022 doorzet. Wel zal het groeimomentum afnemen. Na het door de coronacrisis geteisterde 2020, waarin de wereldeconomie met 3,1% kromp, is dit jaar sprake van een krachtig herstel. Naar verwachting komt de groei over 2021 uit op 5,9%. In 2022 zal de wereldeconomie vervolgens afkoelen naar een nog steeds robuuste 4,9%. Deze verwachtingen wijken maar beperkt af van de voorspellingen in de World Economic Outlook van juli.

Grote verschillen tussen ‘arm’ en ‘rijk’

Achter de mooie groeiverwachting voor de wereldeconomie gaan echter grote verschillen schuil. Het zijn vooral de rijkere ontwikkelde landen en China die snel en relatief krachtig herstellen van de coronapandemie. De opkomende landen en dan met name de armere blijven achter. De groeiverwachting voor de ontwikkelde landen over 2022 is neerwaarts bijgesteld van 5,6% naar 5,2%. De groei van de armere landen is verlaagd van 3,9% naar 3,0%. De coronapandemie blijft de groeivooruitzichten van deze landen teisteren. Belangrijke redenen hiervoor zijn volgens het IMF een gebrek aan financiële armslag bij de overheid en de gebrekkige vaccinatiecampagnes. Het ontbreekt veel opkomende landen aan de middelen om de bevolking te vaccineren tegen het coronavirus. Hierdoor is de vaccinatiegraad gevaarlijk laag en krijgen deze landen de pandemie maar moeilijk onder controle.

De divergentie is een bron van zorg

Voor IMF-hoofdeconoom Gita Gopinath is de divergentie tussen landen één van de grootste bronnen van zorg. De economieën van de ontwikkelde landen zitten in 2024 gemiddeld genomen alweer bijna 1% boven hun trendmatig groeipad. De opkomende landen, exclusief China, zullen in 2024 waarschijnlijk nog 5% tot 6% onder hun trendmatig groeipad liggen. De levensstandaard in veel opkomende landen wordt dus hard geraakt door de pandemie. Volgens Gopinath is het daarom erg belangrijk dat de vaccinatiegraad in de opkomende landen snel omhoog gaat. Terwijl in de ontwikkelde landen 60% van de bevolking is gevaccineerd, is dat in de opkomende landen minder dan 5%. Gopinath hamert er daarom op dat er alles aan moet worden gedaan om de vaccinatiegraad eind dit jaar naar 40% te brengen. Eind 2002 zou 70% van de wereldbevolking gevaccineerd moeten zijn. Alleen dan kan de coronapandemie onder controle worden gebracht, waardoor dit risico voor de wereldeconomie verdwijnt.

Economisch herstel ondervindt hinder van verstoringen productieketens

De ontwikkelde landen en China kampen met andere problemen. Zo wordt de Amerikaanse economie momenteel vooral gehinderd door hardnekkige verstoringen in de productieketens. De pandemie heeft tekorten veroorzaakt, mede als gevolg van lagere productie van essentiële goederen in een aantal landen. De Amerikaanse economie loopt daardoor tegen capaciteitsproblemen aan. Dit is een belangrijke reden achter de verlaging van de Amerikaanse groeiverwachting voor dit jaar. Ook de groeiverwachtingen voor de Chinese economie hebben een geringe neerwaartse aanpassing gekregen. Dit komt vooral door een strikter dan verwacht begrotingsbeleid van de Chinese overheid. Daarnaast ondervindt de Chinese economie hinder van de problemen in de vastgoedsector (de financiële problemen bij China Evergrande Group), aanhoudende verstoringen in de productieketens en hoge energieprijzen. De verwachtingen voor de eurozone laten een gemengd beeld zien. De Duitse groeiverwachtingen zijn wat verlaagd. De Franse en Italiaanse economieën groeien naar verwachting juist wat harder dan eerder verwacht.

Hoge inflatie is tijdelijk en valt naar verwachting terug

Het IMF verwacht dat de hoge inflatie een tijdelijk probleem is. De inflatie piekt naar verwachting eind 2021. In de loop van 2022 zal de inflatie terugzakken. In de periode daarna daalt de inflatie volgens het IMF tot de lage niveaus van voor de coronapandemie. De huidige hoge inflatie is namelijk een direct en tijdelijk gevolg van de door de coronapandemie veroorzaakte mismatch tussen vraag en aanbod. De verstoringen van de productieketens veroorzaken een tijdelijke aanbodschok. Tegelijkertijd is er momenteel sprake van een vraagschok als gevolg van inhaalvraag door de pandemie. De combinatie van een beperkt aanbod en een hoge vraag resulteert bij een aantal goederen en diensten in hogere prijzen. De hoge grondstofprijzen en weergerelateerde verstoringen stuwen het prijsniveau verder op.

Grote verschillen in inflatiedruk

De hoge inflatie is geen uniform wereldwijd probleem. Er zijn grote verschillen tussen landen. In de ontwikkelde landen kampen vooral de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk met een hoge inflatie. De inflatierisico’s liggen in die landen duidelijk aan de bovenkant. In de eurozone is de inflatieontwikkeling momenteel gematigder en lijken de risico’s kleiner.

Inflatie is belangrijke bron van zorg

Het IMF geeft echter wel aan dat het risico dat de inflatie voor langere tijd hoog blijft, is toegenomen. Dat maakt inflatie één van de belangrijkste risico’s voor de wereldeconomie. Vooral vanwege de vele onzekerheden waarmee dit economisch herstel is omgeven. Door de coronapandemie zitten we momenteel in een zeer ongewone en unieke situatie. De verstoringen in de productieketens zijn het gevolg van de pandemie. Deze duren langer dan velen in eerste instantie hadden verwacht. Ook wordt de wereldeconomie momenteel gekenmerkt door de vreemde combinatie van enerzijds hoge werkloosheid en anderzijds tekorten aan werknemers. Dit alles tast de voorspelbaarheid van het inflatieverloop aan.

Beleidsmakers moeten waakzaam zijn

Het IMF adviseert centrale banken om waakzaam te zijn en klaar te staan om in te grijpen mocht dat nodig zijn. Volgens het IMF kunnen beleidsmakers de tijdelijke factoren die tot een hogere inflatie hebben geleid grotendeels negeren. Hieronder vallen de verstoringen in de productieketens en sterk gestegen grondstofprijzen. Beleidsmakers moeten echter wel zeer waakzaam zijn dat de hoge inflatie zich niet nestelt in de verwachtingen van consumenten en producenten. In dat geval dreigt een langere periode van hoge inflatie doordat bedrijven de prijzen gaan aanpassen en werknemers met hogere looneisen komen. Centrale banken moeten er daarom alles aan doen om te voorkomen dat dit gebeurt. Bij oplopende inflatieverwachtingen moeten centrale banken volgens het IMF dan ook niet aarzelen om in te grijpen. Maar ook bij een sterker dan verwachte groei moeten de centrale banken klaar staan om in te grijpen.

Zorgen om stabiliteit financiële markten

Inflatie is niet het enige risico. Het IMF maakt zich, net als DNB (zie: Opvallend Nieuws), zorgen om kwetsbaarheden op de financiële markten. IMF-hoofdeconoom Gopinath constateert dat beleggers steeds meer risico nemen. De fragiliteit van het niet-bancaire financiële systeem neemt daardoor toe. Dit is een extra zorg die centrale banken mee moeten nemen bij hun beleidskeuzes.

Beleidsmakers staan voor lastige keuzes

IHet werk van beleidsmakers wordt er dus niet eenvoudiger op. Centrale banken moeten laveren tussen verschillende doelstellingen en risico’s. Ze moeten het inflatierisico beteugelen, de stabiliteit van het financiële systeem bewaken en de economie ondersteunen. Het IMF benadrukt daarbij het belang om de inflatieverwachtingen laag te houden. Als centrale banken de inflatie(verwachtingen) uit de hand laten lopen zal dat grote negatieve gevolgen hebben. Grote inflatieonzekerheid zal tot twijfel en voorzichtigheid leiden bij economische actoren en marktpartijen. De investeringen zullen per saldo dalen waardoor ook de groei van de werkgelegenheid tegenvalt. Om de inflatieverwachtingen laag te houden, moet de centrale bank helder communiceren over het monetaire beleid. De centrale bank moet bijvoorbeeld duidelijk zijn over eventuele triggers en ook in lijn met die communicatie optreden. Helder en consistent beleid van de centrale bank voorkomt ongelukken.