Wereld glijdt af naar diepe recessie
Sterke stijging aantal coronaslachtoffers
De corona-uitbraak blijft om zich heen grijpen. Inmiddels zijn er wereldwijd meer dan 720 duizend besmettingen officieel vastgesteld. Het werkelijk aantal is hier waarschijnlijk een veelvoud van. In de Verenigde Staten steeg het aantal besmettingen tot meer dan 140 duizend, dat is het hoogste aantal ter wereld. De sterke stijging komt deels doordat het virus zich snel heeft verspreid, de lockdown is dus ook in de Verenigde Staten te laat gekomen. Daarnaast voeren de Amerikanen echter ook veel meer tests uit dan voorheen, waardoor veel meer besmettingen worden opgespoord. Dit zien we ook terug het aantal overleden corona patiënten als percentage van het aantal geregistreerde besmettingen. Dit percentage is de laatste tijd gestaag gedaald, ondanks het feit dat het absolute aantal Amerikaanse doden is opgelopen tot boven de 2.500. Europa blijft veruit het zwaarst getroffen continent. Het aantal dodelijke slachtoffers liep weer sterk op. Italië is het hardst geraakt met bijna 11.000 doden. Maar ook in andere Europese landen stijgt het aantal dodelijke slachtoffers snel. Zo betreurt Spanje bijna 7.000 doden en Nederland 770. In heel Europa ligt het aantal coronadoden rond de 25.000. Ook als we kijken naar het aantal slachtoffers gerelateerd aan de bevolkingsomvang springt Europa er negatief uit. Italië en Spanje zijn het zwaarst getroffen met respectievelijk 178 en 146 doden per miljoen inwoners. Nederland en Frankrijk volgen op gepaste afstand met 45 en 40 doden per miljoen inwoners. Dat is echter nog steeds een veelvoud van de ratio’s in de meeste andere landen. Zo betreurt Zuid Korea slechts 3 en Duitsland 6 doden per miljoen inwoners. China, het land waar de coronacrises begon, kent slechts 2 doden per miljoen inwoners. Dit komt doordat China er in slaagde om de uitbraak te beperken tot de provincie Hubei, de rest van het land bleef daardoor grotendeels virusvrij. China is inmiddels bezig om de coronamaatregelen af te bouwen. De WHO waarschuwt er wel voor om de maatregelen niet te snel terug te draaien. Indien dat wel gebeurt, bestaat het gevaar dat het virus weer de kop op steekt. Deze waarschuwing lijkt echter vooral gericht aan de Verenigde Staten. President Trump heeft meermaals laten weten dat hij het land zo snel mogelijk weer open wil gooien.
Sterftepercentage corona op basis van officiële cijfers (overleden / geregistreerde besmettingen)
Bron: Bloomberg, Achmea IM
Amerikaanse lockdown resulteert in massaontslag
Bron: Bloomberg, Achmea IM
Powell’s Whatever it takes
Door de maatregelen om de corona-uitbraak in te dammen, is de Amerikaanse economie met een grote klap tot stilstand gekomen. Een diepe recessie is onafwendbaar. De snelheid waarmee dit gebeurt blijkt onder meer uit de nieuwe aanvragen voor werkloosheidsuitkeringen (initial claims). Die stegen afgelopen week met een ongekende 3,3 miljoen (!). Een dergelijk groot massaontslag in een dergelijk korte tijd heeft de Amerikaanse economie nog nooit meegemaakt. De cijfers uit de voorgaande naoorlogse recessies verbleken hierbij. Het roept herinneringen op aan de Great Depression uit 1929. Beleidsmakers trekken daarom alles uit de kast om een dergelijk doemscenario te voorkomen. Nadat de eerdere noodmaatregelen van de Amerikaanse centrale bank (Fed) niet voldoende waren om de rust op de financiële markten te herstellen, kwam Fed-president Powell nu voor de derde keer met een reeks noodmaatregelen. Hij gaf aan dat het obligatie-opkoopprogramma vanaf nu ongelimiteerd is. Daarnaast gaat de Fed naast staats- en hypotheekobligaties ook bedrijfsobligaties opkopen. Tot slot kunnen bedrijven bij de centrale bank aankloppen voor kredieten. Met deze maatregelen gaat de Fed veel verder dan tijdens de financiële crisis van 2008-2009. Het is de Fed-variant van de 'Whatever it takes' toespraak waarmee toenmalig ECB-president Draghi in 2012 de eurocrisis wist te bezweren. De centrale bank alleen kan de negatieve gevolgen van het stilleggen van de economie echter niet opvangen. De centrale bank schept de randvoorwaarden voor een economisch herstel nadat de coronacrisis is bedwongen. Overheidsingrijpen is echter nodig om de consument en het bedrijfsleven door de lockdown-periode te slepen. President Trump en het Amerikaanse Congres kwamen daarom een omvangrijk steunpakket overeen ter waarde van $2.000 miljard. Het noodpakket omvat onder meer noodkredieten, belastingvrijstellingen, betalingen aan bedrijven en individuen en extra geld voor de gezondheidszorg. De maatregelen zijn bedoeld om de inkomensgevolgen van het baanverlies op te vangen en bedrijven overeind te houden zolang het land in lockdown zit. Er gaat $500 miljard naar grotere bedrijven, zoals luchtvaartmaatschappijen en staten en steden. Er is $350 miljard gereserveerd voor kleinere bedrijven. Amerikanen uit de lage- en middeninkomensgroepen kunnen betalingen van $1.200 per persoon en $500 per kind tegemoet zien. Al met al is dit een ongekend grote budgettaire stimulans. Het pakket maatregelen van Obama ten tijde van de financiële crisis bedroeg “slechts” $800 miljard. In combinatie met de steunoperaties van de centrale bank gaan de Amerikaanse autoriteiten $6.000 miljard in de economie pompen. Dat komt neer op ongeveer 30% van het Amerikaanse bbp.
Klap corona groter dan financiële crisis
De coronacrisis raakt de wereldeconomie midscheeps. De snelheid waarmee de wereldeconomie in maart tot stilstand is gekomen is uitzonderlijk. De economische data uit januari en februari zeggen niets meer en de eerste cijfers uit maart stemmen somber. Zo is het Europees ondernemersvertrouwen gekelderd. De Markit PMI’s voor zowel de industrie als dienstensector laten forse dalingen zien en staan momenteel op uitzonderlijk lage niveaus. In de meeste landen is het vertrouwen nu lager dan tijdens de financiële crisis van 2008-2009. Opvallend aan deze crisis is dat de dienstensector harder wordt geraakt dan de industrie. Normaliter is het juist de meer cyclische industrie die de grootste klappen krijgt. Door de vele lockdowns liggen nu echter de luchtvaart, toerisme en horeca grotendeels stil. Bij de Ifo-index, die het vertrouwen van het Duitse bedrijfsleven meet, zien we een vergelijkbaar beeld. De index liet in maart de grootste daling in zeker dertig jaar zien en staat met 86,1 op het laagste niveau sinds de financiële crisis. De daling komt vooral door de ‘verwachtingen’. Die kelderden van 93,1 naar 79,7. Dat is de grootste daling ooit en de verwachtingen liggen nu fractioneel hoger dan het dieptepunt van 2008. Al met al beloven deze eerste cijfers weinig goeds voor de economische ontwikkelingen. Economen en analisten buitelen over elkaar heen om met sombere prognoses te komen. Veel economen verwachten dat de klap voor de wereldeconomie groter zal zijn dan die van de financiële crisis van 2008-2009. Ifo-president Fuest verwacht voor Duitsland een krimp tussen de 7% en 20%. Sommige economen voorspellen voor de Verenigde Staten zelfs de grootste krimp sinds de Great Depression. Zo verwacht de president van de centrale bank van St. Louis, James Bullard, dat de Amerikaanse werkloosheid in het tweede kwartaal oploopt naar 30%. Dat is veel hoger dan de piek van 10,2% in 2009 en ook hoger dan de piek tijdens de Great Depression (24,5%). Gezien de vele onzekerheden over het verloop van de corona-uitbraak is het eigenlijk nog te vroeg om nu al conclusies te trekken. Daarnaast zijn de meeste economen optimistisch over het herstel. Mede door de omvangrijke steunpakketten van overheden en centrale banken zou de wereldeconomie in de tweede helft van 2020 een sterke opleving kunnen laten zien. Dit past bij ons scenario van “Beheerste Uitbraak”.
Sentiment Duitse ondernemers keldert
Bron: Bloomberg, Achmea IM
